Coi trọng hơn nữa đạo đức người lãnh đạo trong thời đại mới

Coi trọng hơn nữa đạo đức người lãnh đạo trong thời đại mới
Cá tính - yếu tố làm tăng sức hấp dẫn cho lãnh đạo. Ảnh: Corbis

Suốt một thời gian dài, quan niệm về đạo đức lãnh đạo chỉ gói gọn trong việc “tu thân, tề gia, trị quốc” - chung chung đại khái của tư tưởng Nho gia, sống và làm việc theo gương chủ tịch Mao Trạch Đông. Tất nhiên, không thể phủ nhận những giá trị đạo đức đó nhưng chưa bao giờ chính phủ Trung Quốc lai ý thức rõ ràng nhu cầu thực tế của phát triển đạo đức Cách mạng phù hợp với thời đại mới như hiện nay.

Đạo đức không dừng lại ở việc quán triệt tư tưởng của Đảng, “học tập theo gương những nhà cách mạng tiền bối” suông mà quan trọng hơn là cống hiến bằng những hành động thiết thực. Đạo đức của nhà lãnh đạo không đơn thuần là nhận thức tư tưởng mà đã trở thành đạo đức hành động.

Tư tưởng sống trong sạch nhưng thoát tục của Nho gia đã lỗi thời, giờ đã đến lúc phát huy tư tưởng nhập thế của Nho gia, nhưng trên những bình diện mới. Chính phủ khuyến khích “người tài” - “người quân tử” cống hiến nhiều hơn bằng việc lắng nghe, tạo điều kiện cho họ thực hiện những ý tưởng cải cách của mình.

Những hệ thống mục tiêu, chương trình hành động đã được hoạch định rõ ràng và tiêu chí đầu tiên để đánh giá đạo đức cũng như quá trình phấn đấu của một người lãnh đạo là việc anh ta có hoàn thành kế hoạch hay không.

Coi trọng hiệu quả, đề cao nỗ lực cống hiến cá nhân thể hiện một bước biến đổi mới trong tư tưởng chỉ đạo, phải biến những quan niệm đạo đức chung chung về lãnh đạo của những năm 70 thành một tiêu chuẩn toàn diện: “Nền tảng tư tưởng vững, tinh thần phấn đấu tốt, chủ động sáng tạo, nhiệt tình cống hiến” (Khẩu hiệu xây dựng lãnh đạo trẻ Trung Quốc).

Bước đầu quan tâm và chấp nhận cá tính các nhà lãnh đạo

* Đừng từ bỏ cá tính lãnh đạo!

Nói một cách khác, đây là việc giao quyền nhiều hơn cho các nhà lãnh đạo. Song song với việc giám sát chặt chẽ những hành vị tiêu cực qua quần chúng - đội ngũ những người chống tiêu cực nhiệt tình và công tâm nhất - thì một trong những cải cách quan trọng là chính phủ đã giao toàn quyền cho những người trẻ tuổi.

Không câu nệ vào phương thức lãnh đạo hay thói quen làm việc, nhiều nhiệm vụ quan trọng đã được giao trọn cho một người vừa tiện quản lí, vừa là cơ hội mỗi người phát huy sở trường của mình.

Dự án cải tạo dòng Hoài Hà - dòng sông mẹ - cũng là một ví dụ điển hình của việc giao trọn việc cho người trẻ. Đây là công trình cải tạo một trong ba dòng sông lớn nhất của Trung Quốc, đi qua những khu công nghiệp mới và đang bị ô nhiễm nghiêm trọng. Đoàn thanh niên là đơn vị nhận nhiệm vụ quản lí đã giao đầu việc cho đoàn thanh niên các tỉnh và khu tự trị với toàn quyền hạch toán, xin tài trợ, thuê nhân công. Không có sự tham gia trực tiếp quản lí của các cơ quan chuyên trách nhưng kết quả đã vượt qua sự mong đợi: các khúc sông của từng thành phố đã được cải thiện, dòng Hoài Hà tươi xanh trở lại là một minh chứng cho tính hiệu quả của những cán bộ trẻ.

Điêu Cận Bình, Bí thư tỉnh Chiết Giang, đã nhấn mạnh: “Sức hấp dẫn của một nhà lãnh đạo chính là cá tính của anh ta. Có thu hút được quần chúng hay không chính là sự thể hiện qua hiệu quả công việc, qua năng lực xử lí tình huống của người đó”.

Chính phủ Trung Quốc đã khá cởi mở khi cho phép lãnh đạo địa phương tự định lịch họp và phương thức họp, nên hiện nay không có gì là ngạc nhiên nếu như ở cả những địa phương xa xôi, các lãnh đạo họp nhau... trên mạng.

Nhiều nhà lãnh đạo cũng không ngần ngại bộc lộ những thú vui cá nhân của mình, miễn là nó không ảnh hưởng đến công việc chung. Chủ tịch một huyện ở Giang Tây là người sưu tập kết (một loại đồ trang trí kết từ sợi) có hạng, ông phô diễn sở thích của mình ngay ở phòng khách bằng một bộ sưu tập phong phú các loại kết khắp vùng miền Trung Quốc khiến khách đến đều vô cùng thán phục. Cũng nhờ thế mà ông đã giới thiệu được rất nhiều mối quan hệ làm ăn cho các xưởng sản xuất đồ mỹ nghệ trong tỉnh và quảng bá nét đẹp văn hóa với nhiều người.

Giáo sư Vương Ngọc Minh, thuộc Học viện Hành chính Quốc gia cho rằng: “Một số lãnh đạo trẻ là sản phẩm tiên tiến của một xã hội năng động. Cuộc sống phát triển ngày càng phong phú, cá tính cá nhân cũng ngày càng đa dạng và sinh động. Quan chức là một thành phần cấu thành quan trọng của tập thể, nhưng họ cũng cần có những phần không gian riêng của mình. Xã hội càng ngày càng phát triển các kêng giao tiếp, con đường để những nhà lãnh đạo tiếp xúc với người dân sẽ càng nhiếu và đó cũng là cách thông tin dễ dàng được chấp nhận!”

Thời thế tạo anh hùng

Thế kỉ 20 với biết bao sự kiện đánh dấu vai trò tiên phong đi đầu của tầng lớp trí thức. Chính họ, bằng những tri thức được hấp thụ không chỉ trong nền giáo dục xã hội chủ nghĩa mà còn ở nền giáo dục tư bản Âu Mĩ, đã trang bị cho bản thân một tầm nhìn toàn diện và sâu sắc, giúp họ có những kiến giải sâu rộng về thực tế để tìm ra những chính sách phù hợp với điều kiện khách quan.

Đã đi qua những giai đoạn u tối, tàn dư đau đớn của cuộc Cách mạng Văn hóa, nhưng đến nay những sự kiện ấy vẫn còn nhắc nhở Trung Quốc thêm ý thức được những thiệt thòi khi nhìn nhận lệch lạc hay không coi trọng đúng mức vai trò của trí thức.

Triết lí “Mèo trắng mèo đen không quan trọng, miễn là bắt được chuột” của Đặng Tiểu Bình đã được mở rộng ra trên nhiều lĩnh vực. Khi đó, tính hiệu quả được đề cao hơn những yếu tố đi kèm như. Chuyện xuất thân, nền tảng tư tưởng, kinh nghiệm tham gia hoạt động ở thành phần kinh tế khác nhau đã không còn quan trọng nữa. Hiện nay, chính phủ Trung Quốc đặt yếu tố phẩm chất năng lực lên hàng đầu và tạo điều kiện để phát huy thế mạnh của đội ngũ trí thức. Chưa bao giờ trí thức Trung Quốc lại có nhiều cơ hội và được coi trọng như hiện nay. Bằng chứng của thay đổi này là lượng trí thức quay về nước làm việc ngày càng tăng lên.

Rõ ràng là cải cách không phải chỉ là trẻ hóa hay điều động cán bộ từ Đông sang Tây, cải cách lãnh đạo còn thể hiện ở chính sách trí thức hóa và tính tích cực trong thực hiện kế hoạch.

Đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục về xây dựng chế độ XHCN

Một mặt thừa nhận những giá trị tốt đẹp, tích cực của nền giáo dục hội nhập, những nhà lãnh đạo trẻ của Trung Quốc đang được giáo dục phải ý thức được tính phức tạp của nền giáo dục phương Tây. Đặc biệt đối với đội ngũ trí thức Hoa kiều hay lưu học sinh lâu năm, việc giáo dục tư tưởng càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

“Để cho một thế hệ đã cách xa với Tổ quốc trong suốt một thời gian dài hiểu rõ bản chất chế độ của chúng ta thật sự không dễ dàng. Khuyến khích họ tự tìm hiểu qua những thực tế sinh động và cởi mở là việc cần phải làm ngay!”- nhà xã hội học Vương Liễu Á nhận xét.

Thực tế sinh động và cởi mở ấy được truyền qua một hệ thống truyền thông rộng khắp: hàng loạt những trang web riêng của Đảng Cộng Sản Trung Quốc ra đời, kèm theo đó, tất cả những trang tin tức đều có những chuyên đề riêng về hệ thống chính trị và tư tưởng của Đảng, những nhân sĩ ngoài Đảng cũng có quyền tham gia các diễn đàn.

Hiện nay ở Trung Quốc vẫn có một số nhà văn thuộc dòng văn tuyên truyền Cách mạng khá chuyên nghiệp. Những cây bút này vừa là công chức nhà nước, vừa hoạt động văn học. Những tác phẩm văn học, báo chí hay những tác phẩm nghệ thuật khác sẽ lấy cảm hứng từ những công việc thường ngày của họ. Những nhà văn kiểu này đương nhiên được nhà nước khuyến khích trên nhiều phương diện.

Nhà nước Trung Quốc cũng đang cân đối việc ban hành quy định mới về việc kết nạp đảng viên cộng sản trong những tổ chức lưu học sinh hay hải ngoại, trong đó sẽ giảm bớt việc xét duyệt các điều kiện đầu vào để kết nạp Đảng nhưng lại tăng thời gian thử thách lên 2 năm.

Quan chức xuất hiện trên phương tiện thông tin đại chúng nhiều hơn

Các quan chức không còn chỉ ngồi trong phòng làm việc và kí kết giấy tờ. Họ được huấn luyện để xuất hiện thường xuyên hơn trên các phương tiện thông tin đại chúng: trả lời phỏng vấn, chủ động tổ chức họp báo, trả lời chất vấn trên mạng, tham gia công tác quảng bá hình ảnh địa phương.

Không còn là những nhân vật bí hiểm khó nắm bắt, tại chức hàng chục năm mà chẳng ai biết mặt, bây giờ quan chức ngày càng được biết đến nhiều hơn trong lĩnh vực ngành và địa phương của mình.

“Ấn tượng của người dân về quan chức hiện nay là họ phong độ hơn, nói năng hùng biện, thực tế và thẳng thắn hơn. Họ bắt đầu ý thức được việc đã nói là phải làm, nhưng cũng có trường hợp họ xuất hiện quá nhiều trên ti vi gây nên sự phản cảm với người dân. Bởi một số người Trung Quốc mang đậm ảnh hưởng văn hóa phương Đông vẫn chưa quen với những hoạt động kiểu đánh bóng như vậy”.

Nhưng dù thế nào đi nữa cũng cần phải thừa nhận và khuyến khích việc những nhà lãnh đạo thích đối thoại với dân nhiều hơn. Đó cũng là một phương thức tiên tiến nhằm rút ngắn khoảng cách giữa các lãnh đạo và quần chúng trong thời buổi mỗi giây phút trôi qua đáng giá chừng nào!

Những phát ngôn đáng chú ý của các nhà lãnh đạo thế hệ mới:

“Để cho người dân có thể đưa ra ý kiến của mình qua nhiều con đường, thậm chí phê phán chính phủ hay các quan chức, là một việc nên làm. Mặt khác, chính phủ cũng càng cần phải tôn trọng những ý kiến đó và khơi gợi người dân đưa ra những giải pháp, những điều họ ấp ủ ngay khi nhìn thấy những điều bất cập” – Vương Trường Giang, Vụ phó Vụ Báo chí, Bộ Ngoại giao Trung Quốc.

“Một số ban ngành và cán bộ của chúng ta, chỉ quen có trách nhiệm với cấp trên, không có thói quen giải thích cho cấp dưới và người dân. Thực ra không có vấn đề nào là không thể bàn bạc cùng nhân dân, người dân ngày càng có tài, càng cấp tiến là nhân tố quan trọng nhất của sự phát triển!”- Thị trưởng Thâm Quyến Từ Tông Hoành.

“Một số chính sách của chúng ta đã kìm hãm việc phát huy hơn nữa tính sáng tạo của thế hệ trẻ. Cần thừa nhận rằng có nhiều lĩnh vực người trẻ làm tốt chúng ta nhiều, vậy thì cứ để họ làm, và nâng cao trách nhiệm của họ hơn nữa! Ừ thì nói hùng hồn mấy cũng có lúc nói nhầm, nhầm thì sửa ngay. Không ai muốn sai sót nhưng cũng chẳng ai là thánh thấn, hãy để người trẻ tự sửa mình nhiều hơn” - Lí Nguyên Triều, Bí thư tỉnh ủy Giang Tô.

“Người cán bộ cần có thái độ tích cực hơn trong việc tiếp thu phê bình. Nếu phê bình là đúng thì phải kiên quyết sửa, nếu phê bình chưa đúng cũng cần phải tìm hiểu cân nhắc. Hãy làm thế nào để người dân luôn muốn nói thật và được nói thật!” Du Chính Thanh, Ủy viên Bộ chính trị Ban chấp hành TƯ Đảng, Bí thư tỉnh ủy Hồ Bắc.

“Nền giáo dục nói riêng và quốc gia nói chung, đến giờ ngần ngại nhất, nếu như đào tạo ra người tài rồi để đấy. Người tài nước ta giờ không thiếu, quan trọng là hãy để cho họ có dịp khoe tài” - Thị trưởng Trùng Khánh Vương Hồng Cử.

Mỹ Trang
(Tổng hợp)